ADHD een misdiagnose die je vaak ziet bij hoogbegaafde kinderen. Bij kinderen die problemen hebben met hun concentratie en/of hyperactief zijn, wordt snel gedacht aan ADHD of de minder ‘hypere’ variant ADD. Rusteloosheid, onoplettendheid, erg energiek zijn of juist veel dagdromen zijn zaken die bij hoogbegaafde kinderen vaak voorkomen en tevens allemaal kenmerken zijn van ADHD.

In de DSM-5 staan zeventien kenmerken van AD(H)D, onderverdeeld onder de categorieën onoplettendheid (ADD) en hyperactiviteit/impulsiviteit (ADHD). Er moeten tenminste zes symptomen voorkomen in beide categorieën om ADHD vast te kunnen stellen. Daarnaast moeten verschillende symptomen al voor het twaalfde jaar aanwezig zijn, op twee of meer terreinen (school, thuis, werk, etc.) aanwezig zijn, duidelijk interfereren met het sociale en/of schools functioneren en de symptomen moeten niet verklaard kunnen worden vanuit een andere psychotische of psychische stoornis.

Onoplettendheid wordt ook frequent gezien bij hoogbegaafde kinderen in met name schoolsituaties. Je aandacht niet bij een taak kunnen vasthouden komt ook bij hoogbegaafde kinderen voor, met name als ze de relevantie van een taak niet inzien of als er teveel herhaling optreedt in de opdrachten die ze moeten doen. Ook kunnen hoogbegaafde kinderen met een hoge gevoeligheid (vaak samengaand met hoogbegaafdheid) net als kinderen met ADHD snel afgeleid raken door externe prikkels.

Op sociaal gebied kunnen ook problemen voorkomen. Hoogbegaafde kinderen vinden weinig aansluiting, omdat hun interesses en niveau van discussiëren niet overeen komen met die van hun leeftijdgenoten. Hierdoor kunnen ze afgewezen worden door leeftijdgenoten.

Veel symptomen kunnen dus bij zowel hoogbegaafde kinderen als kinderen met AHDH voorkomen. Het is daarom belangrijk om te kijken wat de oorzaak van dit gedrag is, omdat de behandeling van beide problemen heel anders is!

Vanwege bovenstaande misvattingen zijn bij een onderzoek naar ADHD observaties een heel belangrijk onderdeel. Bij hoogbegaafde kinderen komen de problemen vaak in specifieke situaties voor. Hoogbegaafde kinderen kunnen op school ADHD-gedrag vertonen, omdat ze niet genoeg uitgedaagd worden en zich vervelen. Als dit gedrag niet voorkomt in een museum of tijdens een speurtocht, waarbij het kind heel geïnteresseerd is, is dit een belangrijk signaal. Daarom is het belangrijk om bij ouders na te vragen of er momenten zijn waarop een kind zich wel kan concentreren. Als een kind urenlang kan lezen of puzzelen dan is er mogelijk geen sprake van ADHD (maar dat hoeft niet!). Hierbij moet dus wel vermeld worden dat games en televisie hierbij niet meetellen, aangezien deze activiteiten ook de aandacht van kinderen met ADHD kunnen vasthouden, omdat ze voortdurend belonen, snel gaan en weinig inspanning vergen.

Met name opdrachten die een langere mentale inspanning vergen worden door kinderen met ADHD vermeden. Hoogbegaafde kinderen zullen deze opdrachten bij genoeg uitdaging en interesse wel aangaan. Verder is het ook belangrijk om te kijken naar de structuur van de omgeving. Kinderen met ADHD kunnen prima functioneren in een omgeving die heel gestructureerd is, maar in een andere minder gestructureerde omgeving hun kenmerken veel meer laten zien. Zowel kinderen met ADHD en de hoogbegaafdheid kunnen moeite hebben met het starten aan een taak.

Hoogbegaafdheid en AD(H)D kunnen ook samen voorkomen. Hoogbegaafde kinderen kunnen door een hoge intelligentie veel compenseren, waardoor ADHD soms minder snel opvalt en deze diagnose pas laat gesteld wordt. Andersom geldt echter ook dat hoogbegaafdheid minder snel opvalt bij kinderen met ADHD. Inconsistentie valt met name op bij deze dubbele diagnose. Bij intrinsieke motivatie en bij structuur kunnen deze kinderen goede prestaties leveren. Op andere momenten lijken ze de opdracht echter niet te kunnen uitvoeren.

Het is, bij vermoeden van ADHD en/of HB van belang om te onderzoeken of het om HB, AD(H)D of een combinatie van beide gaat. Zoals benoemd verschillen de behandelingen van elkaar! Jongbegaafd doet onderzoek naar beiden en kan ook eventuele diagnoses stellen.