Wanneer een kind vastloopt op school of thuis of wanneer een kind niet lekker in zijn/haar vel zit, wil je als ouder graag weten wat er gaande is, zodat je je kind kunt helpen. Elke ouder wil een blij en onbezorgd kind, dat lacht, huppelt, vriendjes heeft en met plezier naar school gaat. Onderzoek naar onderliggende factoren kan een eerste stap in die richting zijn. Wanneer je als ouders en/of als school niet meer weet wat er nu speelt en niet goed weet wat nu nog te doen, kan onderzoek overwogen worden. Dit kan zo uitgebreid als nodig of wenselijk is.

Begaafdheidsonderzoek

Het is zeer wenselijk dat tijdig wordt vastgesteld of een leerling daadwerkelijk (hoog)begaafd is zodat er vervolgens een passend aanbod kan worden geboden. Een hoge intelligentie (een IQ van 130 of hoger) is slechts één van de criteria om van hoogbegaafdheid te kunnen spreken. Daarnaast zijn ook het op flexibele en creatieve wijze omgaan met problemen en oplossingen en een sterke taakgerichtheid en een groot doorzettingsvermogen van groot belang. Vaak is, als er bij ouders en/of bij school vermoeden is van begaafdheid of hoogbegaafdheid, een begaafdheidsonderzoek voldoende. Dit onderzoek bestaat uit een intelligentietest, een creativiteitstest en observaties van handelen, denkwijzen en manier van aanpak. Ook wordt er met ouders en/of school gepraat om meer achtergrondinformatie te krijgen.

Persoonlijkheidsonderzoek

Maar soms is er meer nodig. Slimme leerlingen hebben het vaak niet makkelijk op school en in hun leven. Hun grote ontwikkelingsvoorsprong, hun snellere denken en grote honger naar kennis wordt niet altijd door leerkrachten en medeleerlingen juist beoordeeld, gewaardeerd of gevoed. De leerstof, het tempo, het niveau en de wijze waarop de leerstof wordt aangeboden zijn vaak weinig uitdagend voor hen. Kinderen kunnen hierdoor gaan onderpresteren of gedragsproblemen gaan vertonen. Ook kunnen er sociale problemen ontstaan. Ze vinden soms moeilijk aansluiting bij hun klasgenootjes, die vaak niet hun interesses of manier van spelen delen.

Het hoogbegaafde kind wordt vaak ‘gedwongen’ zich voornamelijk aan te passen aan het aangeboden lesprogramma. Dit kan leiden tot allerlei problemen zoals:

• Kinderen verliezen steeds meer hun motivatie voor school.
• Door de onvoldoende afstemming van het onderwijs op de leerbehoeften van het kind raken kinderen gefrustreerd en gedemotiveerd. Dit kan invloed hebben op de werkhouding en de inspanningen die het kind verricht. Zo kunnen ze het uit het hoofd leren van leerstof saai, onnodig en oninteressant vinden, waardoor ze lage(re) cijfers halen.
• (Hoog)begaafde kinderen hebben nogal eens de neiging om hoge eisen aan zichzelf te stellen en perfectionistisch te zijn. Hierdoor kan een negatief zelfbeeld  en ook faalangst ontstaan.
• Soms vinden hoogbegaafde kinderen geen aansluiting met leeftijdsgenootjes en dreigt het gevaar van vereenzamen. Soms kiezen deze kinderen er voor om wel deel uit te maken van de groep. Zij verbergen hun capaciteiten, maar dit heeft vaak weer andere gevolgen zoals clownesk gedrag, agressief gedrag, onderpresteren of frustratie.

Het kan dan soms wenselijk zijn een uitgebreider onderzoek te doen. In zo’n geval wordt het begaafdheidsonderzoek aangevuld met een onderzoek naar het sociaal-emotioneel functioneren van het kind: is er bijvoorbeeld sprake van een negatief zelfbeeld of (faal)angst? Hoe gaat een kind om met zijn/haar emoties. Uit hij of zij ze in woedeaanvallen of trekt hij/zij zich juist terug? Wat zijn zijn/haar competenties (volgens het kind en volgens de ouders)?  Is het kind nog gemotiveerd of laat het het er inmiddels bij zitten op school? Voor dit aanvullende onderzoek wordt grotendeels gebruik gemaakt van vragenlijsten voor zowel het kind (vanaf 8 jaar) als voor ouders en leerkrachten, naast een vraaggesprek met zowel kind als ouders.

Executieve functies

Kinderen kunnen beschikken over een hoge intelligentie, maar dat hoeft nog niet te betekenen dat zij over de vaardigheden (executieve functies) beschikken om die intelligentie op een goede wijze te kunnen inzetten. Een kind ontwikkelt als het goed is tal van vaardigheden op het gebied van respons-inhibitie, emotieregulatie, planning en flexibiliteit. Volwassenen, zoals ouders en leerkrachten, spelen hierbij een belangrijke rol. Om deze vaardigheden te versterken is het raadzaam om allereerst de sterke en zwakke kanten van je kind te (laten) bepalen. Dit kan door middel van aanvullend onderzoek naar de executieve functies van het kind.

De onderzoeker speelt een grote rol!

Onderkenning van hoogbegaafdheid is heel belangrijk, zodat er vervolgstappen kunnen worden ondernomen om het kind te begeleiden en het onderwijs en de leerbehoeften van het kind op elkaar af te stemmen. Het is van groot belang dat een onderzoek, wanneer er vermoedens zijn van (hoog)begaafdheid, afgenomen wordt door een psycholoog met kennis van -en ervaring met- (hoog)begaafde kinderen! Sommige (hoog)begaafde kinderen laten namelijk in hun scores niet altijd zien wat er wel degelijk in zit. Zij denken anders, uiten/ verwoorden zich soms anders en passen niet altijd binnen het standaardplaatje van de testantwoorden. Wat níet wil zeggen dat hun antwoorden dan vervolgens fout zijn en dus fout gerekend moeten worden! Iemand met gebrekkige kennis van HB, die sec naar de standaardopgaven en antwoorden kijkt, kan hierdoor de essentie missen van het hoogbegaafde kind. Iemand met ervaring kan, door goed te observeren, door dóór te vragen en door te kijken wat de oplossingsstrategieën zijn (in plaats van alleen naar de oplossingen kijken), wel een HB-beeld van een kind herkennen, ook al komt dat niet per se uit de scores. Ik heb veel ervaring met hoogbegaafdheidsonderzoek en hoogbegaafde kinderen. Daarnaast ben ik ervaringsdeskundige (ik heb een hoogbegaafde zoon van 12 die een klas heeft overgeslagen) en ken ik de twijfels en vragen die de meeste ouders hebben als ze een vermoeden hebben van hoogbegaafdheid bij hun kind. Ik kan ouders en kind hier in ondersteunen en begeleiden.

Afname van het onderzoek

De afname van het onderzoek kan in de praktijk van Jongbegaafd plaatsvinden. Ook is het in sommige gevallen mogelijk om het onderzoek in een voor uw kind bekende omgeving te laten plaatsvinden, bijvoorbeeld thuis of op de school van uw kind, zodat uw kind zich op zijn/haar gemak voelt en ongemak geen negatieve factor kan spelen in de uitslag van de tests.

Tarieven

Voor de tarieven* verwijs ik u naar de pagina tarieven en vergoedingen.

* Intelligentietesten worden door de meeste gemeenten niet vergoed, omdat het niet om psychologische consulten gaat. In een aantal gevallen (met name bij uitgebreider onderzoek) kan wel vergoeding worden aangevraagd bij de gemeente. Hiervoor is een verwijzing van de huisarts nodig. Nadat een beschikking is afgegeven door de gemeente kan het onderzoek worden afgenomen en vergoeden zij (deels) de kosten. 

Wachtlijst

Er is momenteel een wachtlijst voor onderzoek/diagnostiek van ongeveer 3 maanden